Her gece, birçok çocuk yatağının altında bir canavar saklandığını düşünerek endişeleniyor. Canavar korkusu yeni bir kaygı değil. Bu, görüntü oyunları ve toplumsal medyadan daha eski olan ve jenerasyonlar boyunca devam eden bir endişe.
Canavar korkusu
Karanlık korkusu, bilhassa karanlıkta yalnız kalmak, çocukların yaşadığı en büyük endişelerden biridir. 2015’te yapılan bir çalışmaya nazaran, kaygının temel sebebinin, karanlığın kendisinden ibaret olmadığı, daha çok gece yarısı korkusu olduğu belirtiliyor. Birtakım araştırmacılar, bunun evrimsel olduğundan şüpheleniyorlar. Gece, insanların yırtıcılara karşı en savunmasız olduğu vakittir. Çocuklar yetişkinlerin dikkatini çekmenin ve gece tehlikelerden korkmanın bir yolu olarak ağlamayı öğrenmiş olabilir. Bu nedenle, çocuğunuzun gece ve karanlık korkusu birbiriyle temaslıdır. Ve doğal olarak yatmadan evvel yaşadığı tasanın hayal gücünü körüklemesi mümkündür, bu yüzden onu yalnız bıraktığınız an, bir canavarın yatağının altında saklandığını düşünüyor olabilir. Ona yardımcı olmak için, çocukların hangi yaşta hangi kaygıları olduğunu daha âlâ anlayabilmek gerekir, böylelikle nasıl müdahale edeceğinize en uygun formda karar verebilirsiniz.
Yaşla alakalı korkular
Çocukluk kaygıları birden fazla vakit mantıklı değildir. Lakin bu, endişelerin gerçek olmadığı manasına gelmez. İşte çocuğunuzdan hangi yaşlarda ne cins dehşetler beklenir bakalım:
Yeni yürümeye başlayan çocuklar
2 ile 3 yaş ortası çocuklar, anlamadıkları bir şeyden korkabilirler. Büyükannenin sargı bezi takması yahut içinde çatlak olan bir tabak üzere onlara nazaran hakikat görünmeyen bir şey gördüklerinde çabucak ağlamaya başlayabilirler.
Okul öncesi çocuklar
3 ve 5 yaşları ortasındaki çocuklar, yatağın altında yaşayan bir canavar üzere hayali tehlikelerden korkma eğilimindedirler. Hayali hakikaten ayırmakta zahmet çekerler ve endişelerini besleyen canlı hayal güçleri var. Okul çağındaki çocuklar – Kaygılar, okul yıllarında çoklukla daha fazla gerçeğe dayalı hale gelir. Bir çocuk fırtınalardan, havlayan köpeklerden yahut yangınlardan korkabilir. Ayrıyeten ebeveynlerinin sıhhati ve kendi güvenlikleri hakkında tasa duyabilirler ve bazen diğer bir yerde yatıya kalma telaşı yaşayabilirler. Dünyayı manaya hünerleri arttıkça, yatağın altında yaşayan canavarlarla ilgili mantıksız endişeleri yavaş yavaş kaybolmaya başlamalıdır.
Çocuğunuzun hislerini doğrulayın
“Korkma” demeyin. “Şu an nitekim korktuğunu biliyorum” deyin. Bu, korkmakta bir sorun olmadığını söyleyen bir iletidir. Çocuğunuzu çok dramatik olmak ya da dikkat çekmeye çalışmakla suçlamayın.
Onunla bir oyun oynayın
Çocuğunuzu, yatağın altındaki canavar endişesiyle nasıl başa çıkabileceğini göstermek için bir oyuncak bebek meskeni, hayvanlar ya da öteki oyuncaklarla oynamaya teşvik edin. Canavarları korkutup kaçıran yürekli bir oğlan ya da kendi kendini müzik söyleyerek uyutan bir kız çocuğunu resmedebilir, böylelikle korkmaz. Oyun, çocuğunuzun kendi yaratıcı tahlillerini geliştirmesine yardımcı olabilir.
Sanata teşvik edin
Çocuğunuza canavar fotoğrafları yahut uyumaya çalıştığında nasıl hissettiğini gösteren bir fotoğraf çizdirin. Bunun hakkında konuşmak, onun daha inançta hissetmesine yardımcı olabilir.
Yatağın altına bak
Geceleri ışıkları kapatmadan evvel, çocuğunuza, sizinle bir arada yatağın altına bakmak isteyip istemediğini sorun. Bir el feneri kullanın ve oraya bakın – şayet yapmak isterse tabi. Bu, onun dehşetleriyle başa çıkmasına yardımcı olabilir.
Karanlıkta birlikte olmayı deneyin
Çocuğunuz karanlıktan korkuyorsa, ışıklar söndüğünde eğlenceli bir şeyler yapmak, karanlığın çok korkutucu olmadığını görmesine yardımcı olabilir. Yatmadan evvel yalnızca bir el feneri yardımıyla kitap okuyabilir yahut uykuya dalmadan evvel ona karanlıkta kıssalar anlatabilirsiniz.
Kontrolü çocuğunuza verin
Çocuğunuza, cesaretli hissetmesine neyin yardımcı olabileceğini sorun ve karşılığın mantıklı olduğunu düşünüyorsanız öneriyi uygulamaya dökmekte istekli olun. Oyuncağı ile yatmak mı yoksa harika kahraman pijamalarını giymek mi kendisini daha güzel hissetmesine yardımcı olur? Denetimi biraz ona verin ve kendisini daha âlâ hissettiğini görün.
Bir gece lambası kullanın, lakin bunu dikkatli yapın:
Işık, çocuğunuzun dikkatini dağıtır ve onu daha uzun müddet ayakta tutabilir. Bu nedenle, bir gece lambası seçerseniz, loş olduğundan ve uyumaya çalışırken yüzünde parlamayacağı bir yere yerleştirdiğinizden emin olun.
Çocuğunuzun dijital medya kullanımını takip edin:
Çocuğunuzun şiddet içeren ya da korkutucu olabilecek rastgele bir şeyi içeren medyaya erişimini kısıtlayın. Çocuğunuzun yatmadan çabucak evvel tüketebileceği her şeye bilhassa dikkat edin. Uyumadan evvel canavarları yahut korkutucu hayvanları içeren öyküler okumayın.
Sakinleştirici bir uyku öncesi rutini oluşturun:
Uyumadan evvel duş almak, kitap okumak ve anne-babaya sokulmak, çocuğunuzun yatma vakti rutinine dâhil etmek isteyebileceğiniz birkaç şeydir. Sakinleştirici bir uyku öncesi rutini, çocuğunuzun daha süratli uykuya dalmasına yardımcı olabilir, bu da yatağın altındaki canavarları düşünerek endişelenmek için daha az vakit demektir.
Karanlık endişesinin üstesinden gelmekle ilgili kitapları okuyun
2015 yılında yapılan bir çalışmada, karanlıktaki endişelerin üstesinden gelmekle ilgili kitap okumanın, birkaç hafta içinde, çocuklarda gece kaygılarını azalttığı tespit edildi. Çocuğunuz büyüdükçe hala aç bir aslanın, yatağın yahut dolabın altında sihirli bir halde görünmesinin mümkün olduğuna inanıyorsa ve bu kaygıyı bilhassa geceleri hissediyorsa, ona, hayal gücünün onun üzerinde hileler yapabileceğini hatırlatın. Daha büyük çocuklar, nefes alma teknikleri yahut kendi kendine olumlu konuşma üzere dehşetle başa çıkma stratejilerini öğrenmekten yararlanabilir. Daha sonra, hayal güçleri coşkun bir haldeyken, zihinlerini ve bedenlerini sakinleştirebilirler.
Kaçınılması gerekenler
Bu ebeveynlik stratejileri, sonunda geri tepebilir ve çocuğunuzun endişelerinin daha da kötüleşmesine neden olabilir:
Çocukla dalga geçmek:
Çocuğunuzun kaygılarıyla dalga geçmek yahut onu utandırmak geri tepebilir. Pek çok yetişkinin korkusu ve fobisi de mutlak gerçeklere dayalı değildir – uçak korkusu yahut kalabalığa karşı konuşma korkusu üzere. Bu nedenle, çocuğunuza saygılı davranarak onun hislerini onurlandırın.
Mantıksız olduğunu savunmak:
Çocuğunuzu, yatağın altındaki canavarların mantıksız olduğuna ikna etmeye çalışmayın – bilhassa de yürümeye başlayan yahut okul öncesi bir çocuğunuz varsa. Mantığınız işe yaramaz.
Çocuğun hislerini küçümsemek:
“Böyle yakışıksız davranmayı bırak” ya da “Bu kıymetli bir şey değil” demek ziyanlıdır. Bunun yerine, çocuğunuzun endişesinin onun için büyük bir sorun olduğunu ve korkmanın nasıl bir şey olduğunu anladığınızı kabul edin.
Çocuğu korkutmak:
Çocukların, dehşetleriyle yavaş yavaş yüzleşmeleri kıymetlidir. Çocuğunuzun dehşetlerini aşmasına yardımcı olmak için sert bir şey yapmayın. Korktuğunda odasına kilitlemek ya da dehşet sineması izlemesine müsaade vermek, endişelerini güçlendirecektir.
Profesyonel yardım ne vakit aranır?
- Çoğu durumda, çocuk olgunlaştıkça yatağın altındaki canavar korkusu yavaş yavaş kaybolur. Lakin bu, karanlık kaygısının büsbütün ortadan kalkacağı manasına gelmez. Büyük çocukların karanlıkta hala biraz temkinli olmaları olağandır.
- Çocuğunuzun kaygıları günlük hayatına dâhil oluyor üzere görünüyorsa, profesyonel yardım almayı düşünebilirsiniz.
- Eğer korktuğu için uyumakta zorlanıyorsa, bu onun sonraki günkü davranışını da etkileyebilir. Canavar korkusu, gün boyunca sık sık hakkında konuşacağı kadar büyük bir bahis haline gelirse, ya da oyununun tamamı yatağın altındaki canavarlar etrafında dönerse, çocuk hekiminizle konuşun.
- Çocuk hekimi, çocuğunuzun uykusunu güzelleştirebilecek, korkusunu azaltabilecek yahut yatma vakti davranış sorunlarını çözebilecek birtakım stratejiler sunabilir. Şayet hekiminiz, çocuğunuzun tasa ya da fobisi olabileceğini düşünüyorsa, çocuğunuz zihinsel sıhhat uzmanına yönlendirilebilir.
- Konuşma terapisi, çocuğunuza tasayı azaltma marifetlerini öğretebilir. Çocuğunuzun tedavisine katılmanız istenebilir, böylelikle çocuğunuzun eforlarına takviye olabilir ve endişelerini azaltmasına yardımcı olabilirsiniz.